Thể loại và cấu trúc

Từ phúc âm (tiếng Hy Lạp euangelion) được các Cơ Đốc nhân sử dụng để chỉ thông điệp của Chúa Giêsu Christ và bốn sách Phúc âm trong Tân Ước. Từ phúc âm, nghĩa là “tin mừng”, được dùng để mô tả việc thông báo về những sự kiện quan trọng. Nó có nghĩa đen là “thông báo tốt”. Các dịch giả tiếng Anh đã chọn cách diễn đạt từ này bằng thuật ngữ Godspell trong tiếng Anh cổ, có nghĩa đen là “câu chuyện của Chúa” hoặc “câu chuyện hay”. Ngày nay thuật ngữ này được giải thích phổ biến nhất là “tin tốt”. Các Tin Mừng cho chúng ta biết về cuộc đời, việc làm, lời dạy, cái chết và vị trí hiện tại của Chúa Giêsu cũng như điều này có ý nghĩa gì đối với chúng ta hôm nay, ngày mai và trong cõi vĩnh hằng. Các Tin Mừng là những lời tuyên bố về những gì là sự thật – cụ thể là sự thật về Chúa Giêsu cũng như sự thật Chúa Giêsu đã nói.

Từ vương quốc rất quan trọng trong Tin Mừng Mátthêu. Hơn một phần ba việc sử dụng từ vương quốc trong Tân Ước xuất hiện trong Phúc âm Ma-thi-ơ (55 trong số 162 lần). Ngày nay chúng ta nghĩ về các vương quốc theo nghĩa là vùng đất mà một vị vua trị vì. Trong Kinh thánh, và đặc biệt là trong Ma-thi-ơ, trọng tâm không phải là đất đai mà là quyền lực của nhà vua. Khi Chúa Giêsu rao giảng về vương quốc thiên đàng, Ngài nhấn mạnh không phải về mặt địa lý mà là về mối quan hệ. Sự nhấn mạnh này rất quan trọng để hiểu đúng cụm từ “nước thiên đàng” trong Tin Mừng Mátthêu.

Truyền thống cho thấy rằng Mátthêu đã dạy Phúc âm bằng miệng trước khi viết thành sách. Sau đó, khi Ma-thi-ơ chuyển lời giảng dạy của mình sang dạng văn bản, một số dòng suy nghĩ mà Ma-thi-ơ sắp xếp các bài giảng về Chúa Giê-su bắt đầu xuất hiện cạnh nhau trong văn bản viết. Các học giả đôi khi tranh luận về nguyên tắc tổ chức nào mà Ma-thi-ơ muốn nhấn mạnh, nhưng có lẽ Ma-thi-ơ muốn chúng ta chú ý đến tất cả những nguyên tắc đó. Vì lý do này, một phân tích công bằng về cấu trúc Tin Mừng Mátthêu phải nhận ra đặc điểm đa diện này.

Bố cục đơn giản nhất của Tin Mừng Mátthêu chia cuốn sách thành ba phần. Mỗi phần mới được giới thiệu bằng một cụm từ chuyển tiếp mô tả những gì người đọc sẽ thấy tiếp theo.

Phần 1:

“Con Người của Chúa Giêsu” (giới thiệu Chúa Giêsu, 1:1–4:16)

Cụm từ chuyển tiếp:

“Từ lúc đó Chúa Giê-su bắt đầu rao giảng: ‘Hãy ăn năn vì nước thiên đàng đã đến gần!’” (4:17).

Phần 2:

“Lời tuyên bố của Chúa Giêsu” (bắt đầu với lời giảng dạy của Ngài, 4:17–16:20)

Cụm từ chuyển tiếp:

“Từ đó trở đi, Chúa Giêsu bắt đầu chỉ cho các môn đệ rằng Người phải đi Giêrusalem và phải chịu nhiều đau khổ do các kỳ mục, các thượng tế và kinh sư gây ra, bị giết chết và ngày thứ ba sẽ sống lại” (16:21).

Phần 3:

“Cuộc khổ nạn và thẩm quyền của Chúa Giêsu” (Cái chết và cuộc sống phục sinh của Chúa Giêsu, 16:21–28:20)

Một phác thảo khác có thể thấy rõ trong Tin Mừng Mátthêu. Dàn ý này sắp xếp việc giảng dạy của Chúa Giêsu thành năm bài giảng. Trước mỗi bài giảng này là một loạt câu chuyện về Chúa Giê-su và được kết thúc bằng một cụm từ chuyển tiếp (lặp lại năm lần), để chuẩn bị cho người đọc phần tiếp theo. Phân tích này đưa đến một phác thảo gồm bảy phần sau đây:

Phần giới thiệu: “Sự ra đời của Con Đức Chúa Trời” (chương 1–2)

Phần tường thuật đầu tiên (chương 3–4)

“Bài giảng trên núi” (chương 5–7)

Phần chuyển tiếp: “Khi Chúa Giêsu giảng xong, đám đông rất ngạc nhiên về sự dạy dỗ của Ngài” (7:28).

Phần tường thuật thứ hai (8:1–9:35)

“Bài giảng về việc sai Nhóm Mười Hai đi” (9:36–10:42)

Chuyển tiếp: “Khi Chúa Giêsu truyền lệnh cho 12 môn đệ xong, Người rời khỏi đó để giảng dạy và rao giảng trong các thành của họ” (11:1).

Phần tường thuật thứ ba (11:2–12:50)

“Dụ ngôn về Nước Trời” (13:1–52)

Chuyển tiếp: “Khi Chúa Giêsu kể xong các dụ ngôn này, Ngài rời khỏi đó” (13:53).

Phần tường thuật thứ tư (13:54–17:21)

“Bài giảng về việc quản lý Giáo hội” (17:22–18:35)

Chuyển tiếp: “Khi Chúa Giêsu dạy xong, Người rời Ga-li-lê và đi đến miền Giu-đê bên kia sông Gio-đan” (19:1).

Phần tường thuật thứ năm (19:2–22:46)

“Bài giảng về thời kỳ cuối cùng” (23:1–25:46)

Chuyển tiếp: “Khi Chúa Giê-su nói xong những điều này, Ngài bảo các môn đồ: ‘Các con biết rằng Lễ Vượt Qua sẽ diễn ra sau hai ngày nữa, và Con Người sẽ bị nộp để bị đóng đinh’” (26:1–2).

Kết luận:Bữa tối cuối cùng

Cái chết, Sự sống lại/Hiện ra, Đại mạng lệnh (26:3–28:20)

Cuối cùng, Tin Mừng có thể được trình bày một cách đơn giản dựa trên những địa điểm sứ vụ của Chúa Giêsu.

Cuộc sống và chức vụ trước thời Ga-li-lê (1:10–4:11)

Chuyển tiếp: “Khi nghe tin ông Gioan bị bắt, Người rút lui về miền Ga-li-lê” (4:12).

Chức vụ ở Ga-li-lê (4:13–13:58)

Chuyển tiếp: “Khi Chúa Giê-su nghe tin [tức là về việc vua Hê-rốt giết Giăng Báp-tít], Ngài rời nơi đó đi thuyền đến một nơi hẻo lánh để ở một mình. Đám đông nghe vậy, từ các thành đi bộ theo Ngài” (14:13).

Chức vụ mở rộng ra ngoài Ga-li-lê (14:14–18:35)

Chuyển tiếp: “Khi Chúa Giêsu dạy xong, Người rời Ga-li-lê và đi đến miền Giu-đê bên kia sông Gio-đan” (19:1).

Chức vụ cuối cùng trên đường đến Giu-đê và Giê-ru-sa-lem (19:2–28:20)

Đề cương

1. Thân vị của Vua (Ma-thi-ơ 1:1–4:16)
2. Lời tuyên bố của nhà vua (Ma-thi-ơ 4:17–16:20)

3. Cuộc Thương Khó và Quyền Năng của Nhà Vua (Ma-thi-ơ 16:21–28:20)